Καλοκαιρινά φυτά για τον κήπο: Πικροδάφνη ή ροδοδάφνη (nerium oleander)

 

Επιστημονική Ονομασία : nerium oleander 
Οικογένεια : apocynaceae
Καταγωγή : βόρεια Αφρική και νοτιοδυτική Ασία
Άλλες ονομασίες: νήριον των αρχαίων ή νήρις. Κατά το Διοσκουρίδη οι Ρωμαίοι το ονόμαζαν ολεάνδρουμ.

Το συγκεκριμένο γένος περιλαμβάνει ένα ή δυο αειθαλή είδη.

Είναι φυτό αειθαλές, πολύ δηλητηριώδες και όλα τα μέρη του πολύ πικρά που δεν αποτελούν τροφή ούτε για τα μηρυκαστικά. Το φυτό συνήθως καλλιεργείται στη μορφή του θάμνου, όμως με κατάλληλο κλάδευμα μπορούμε να το αναπτύξουμε και ως δένδρο.

Το ύψος του φυτού κυμαίνεται από 2,5-5 μέτρα, αναλόγως των συνθηκών καλλιέργειας.

Τα φύλλα, χρώματος σκούρου πράσινου, είναι αντίθετα, στενά, δερματώδη και λογχοειδή.

Τα άνθη, που φέρονται στις κορυφές των βλαστών σε κορύμβους, είναι μονά ή διπλά, λαμπερά, διάφορων χρωμάτων (λευκό, κόκκινο, κρεμ, ροζ κλπ.) χωνοειδούς σχήματος με 5 μεγάλα πέταλα.

Η άνθηση ξεκινά από τον Ιούνιο και φθάνει μέχρι και το Σεπτέμβριο. Η διάρκεια της άνθησης κυμαίνεται από 100 -120 μέρες.
 



Η πικροδάφνη, υπό αυστηρό κλάδευμα,
σε μορφή θάμνου

Σε ελεύθερη ανάπτυξη

Η πικροδάφνη υπό μορφή δένδρου

Αντοχή σε οικολογικούς παράγοντες, ασθένειες και εχθρούς

 

Είναι φυτό που δεν απαιτεί ιδιαίτερες καλλιεργητικές φροντίδες και αναπτύσσεται σε όλα τα εδάφη. Χαρακτηρίζεται ως φυτό σκληρό και ανθεκτικό, όπως στην περίπτωση της ξηρασίας και των υδροσταγονιδίων της θάλασσας. Βέβαια όπως όλα τα φυτά και το φυτό της πικροδάφνης ανταποκρίνεται καλύτερα σε κάποιες φροντίδες, ιδιαίτερα στην περίπτωση της άρδευσης. Λίγα ποτίσματα κατά τη διάρκεια του θέρους δίνουν καλύτερη και πιο ζωντανή ανθοφορία.



Εντυπωσιακή ανθοφορία σε δένδρο
πικροδάφνης 

Αχίλλειος πτέρνα της πικροδάφνης είναι η ευαισθησία της στις χαμηλές θερμοκρασίες. Θερμοκρασίες υπό του μηδενός [κάτω του 0-(-5οC)] καταστρέφουν το υπέργειο μέρος, το οποίο μπορεί να ανακάμψει κατά τη θερμή περίοδο του έτους.  Όσον αφορά τους εχθρούς δεν είναι σπάνιο να προσβληθούν από κοκκοειδή («ψώρες»).  
 

Λεπτομέρεια του φύλλου της πικροδάφνης

Η χρήση της πικροδάφνης ως βότανο - Φαρμακευτική χρήση

Η πικροδάφνη έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες. Όλα τα μέρη της έχουν τοξική δράση, λόγω της αλκαλοειδούς ουσίας νηριίνης που περιέχουν. Η νηριίνη και η ολεανδρίνη είναι οι σημαντικότερες τοξικές ουσίες της πικροδάφνης (καρδιογλυκοζίτες). Αναλόγως του μέρους του φυτού, η θεραπευτική δράση στον ανθρώπινο οργανισμό έχει ως εξής: 

·Φύλλα και άνθη. Έχουν καρδιοτονωτική, διουρητική αντικαρκινική, αντιβακτηριδιακή, αντιμυκητιακή, και αποχρεπτική δράση.

·Φλοιός βλαστού. Χρησιμοποιείται ως καθαρκτικό και αντιπυρετικό. 

·Φλοιός ρίζας. Η παρασκευή λαδιού από το φλοιό της ρίζας χρησιμοποιείται στη θεραπεία της λέπρας και τις δερματικές παθήσεις.

Γενικά η θεραπευτική δράση του φυτού αφορά τόσο τις δερματοπάθειες (ψωρίαση, εκζέματα κλπ) όσο  και τις καρδιοπάθειες. Επίσης στη βιβλιογραφία σημειώνεται ότι  βοηθά  στην ανακούφιση του πονοκέφαλου και ότι  στην Αφρική χρησιμοποιείται ως βότανο εκτρώσεως.  

              Όσον αφορά την τοξική της δράση αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι, η λήψη 10-20 φύλλων από έναν ενήλικο μπορεί να προκαλέσει κάποια ανεπιθύμητη αντίδραση, ενώ η λήψη από ένα βρέφος ή ένα παιδί, ενός μόνο φύλλου μπορεί να αποβεί μοιραία. Για το λόγο αυτό, η χρήση   της ως θεραπευτικό  βότανο, πρέπει    να γίνεται πάντα κατόπιν ιατρικής οδηγίας.
 

 

Λεπτομέρεια του άνθους της πικροδάφνης στα πιο  συνηθισμένα χρώματα

Χρήσεις στην αρχιτεκτονικής τοπίου και την κηποτεχνία

Ως φυτικό υλικό ή εργαλείο στα χέρια του γεωπόνου ή του αρχιτέκτονα τοπίου, η πικροδάφνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην δημιουργία των εξωτερικών χώρων:

 

1.Μεμονωμένα ή κατά ομάδες σε πάρκα, κήπους, νησίδες ή πρανή εθνικών ή άλλων δρόμων κ. λ. π. Στην περίπτωση αυτή, ο μελετητής έχει τη δυνατότητα να "παίξει" και με τις μορφές του φυτού. Δηλαδή να κάνει χρήση της θαμνώδους ή δενδρώδους μορφή της. Ως δένδρο θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν και την τάση του φυτού να αναπτύσσει παραφυάδες.

2.Σε παραθαλάσσιες περιοχές  ως προστατευτικός φράχτης για τα ευπαθή, σε υδροσταγονίδια της θάλασσας, φυτά.
3.Σε φυτοδοχεία για διακόσμηση εσωτερικών και εξωτερικών χώρων.
4.Ως φυτό της δεύτερης ή τρίτης σειράς, αναλόγως του κλαδεύματος ή όχι, που θα εφαρμόσουμε.

Χρήση της πικροδάφνης σε νησίδα σε αστικό περιβάλλον

Για περισσότερα στοιχεία μπορείτε να αναζητήσετε πληροφορίες στα βιβλία: Gardening Encyclopedia - Botanica’s Pocket (h.f. ullmann), Σύγχρονη Ανθοκομία & Κηποτεχνια (Ι.Κ. Νούση), Καλλωπιστικά φυτά εξωτερικών χώρων (Χ. Γεωργακοπούλου- Βογιατζή - εκδόσεις Α.Π.Θ.) και στο «Ο πρακτικός γιατρός» (Β. Θανασούλια - εκδ. Μαρία Γεωργιάδη) ή ακόμη και στο διαδίκτυο.

Νικόλαος Ηλ. Λεφούσης

γεωπόνος - αρχιτέκτονας  τοπίου
(κείμενο & φωτογραφίες)

πηγή: naturahellas.blogspot.gr/